AANGEMAAKT DOOR

Ine Callebaut (KAHO)

Definitie

Impressie

Impressie kan rechtstreeks gebeuren of onrechtstreeks. Rechtstreekse impressie wil zeggen dat het object driedimensionaal aanwezig is in de klas. Bij een onrechtstreekse impressie doen de kleuters indrukken op via prenten, videomateriaal,…

Expressie

Expressie kan beeldend, verbaal, lichamelijk of muzikaal. Wat en hoe kleuters aan expressie gaan doen, hangt af van welke indrukken de kleuters hebben opgedaan en van de intensiteit waarmee ze die beleefd en opgenomen hebben.
De Zutter, L. (2011-2012). Krachtige Leeromgeving 3. Onuitgegeven cursus 2 BAKO. Aalst: KAHO Sint-Lieven.

Impressie = indruk
Expressie = uitdrukking
www.vandale.nl

Illustraties

VOLGORDE VAN ERVARINGSSITUATIES?
Er zijn twee belangrijke ordeningsprincipes op basis waarvan ervaringssituaties binnen het weekschema geordend kunnen worden:
• Van impressie (beleven) naar expressie
Je neemt bijvoorbeeld eerst een konijn waar en nadien ga je een konijn knutselen.
• Van impressie (beleven) naar oefenen
Je neemt eerst de soorten schoenen waar met hun respectievelijke sluitingen en nadien bied je in een ontdekhoek allerlei sluitingen aan waarmee ze kunnen oefenen.

Rechtstreekse of onrechtstreekse impressie
Impressie kan rechtstreeks gebeuren of onrechtstreeks. Rechtstreekse impressie wil zeggen dat het object driedimensionaal aanwezig is in de klas. Bij een onrechtstreekse impressie doen de kleuters indrukken op via prenten, videomateriaal,…

Beeldende, verbale, lichamelijke of muzikale expressie
Expressie kan beeldend, verbaal, lichamelijk of muzikaal. Wat en hoe kleuters aan expressie gaan doen, hangt af van welke indrukken de kleuters hebben opgedaan en van de intensiteit waarmee ze die beleefd en opgenomen hebben. De expressievorm die kleuters aangrijpen om tot expressie te komen, kan verschillen; evenals het tijdstip waarop kleuters tot expressie komen. Bij sommige kleuters volgt de expressie best niet onmiddellijk op de impressie; bij andere kleuters kan dat wel. We moeten er als kleuteronderwijzeres voor zorgen dat de kleuters de kans krijgen daarvoor te kiezen.

Belangrijke opmerking:
In sommige ervaringssituaties kunnen zowel elementen van impressie, als van expressie en oefenen aanwezig zijn. Nieuwe elementen kunnen aan bod komen (impressie), terwijl elementen die eerder al aan bod kwamen uitgedrukt of geoefend worden. Als je in de creahoek voor het eerst speeldeeg aanbiedt, terwijl ze daar anders met plasticine mogen spelen, doen ze impressies op (ze voelen dat ze andere zaken kunnen doen met dat speeldeeg), doen ze aan expressie (ze komen tot een zekere vormgeving) en oefenen ze technieken zoals het rollen met de deegrol.
De Zutter, L. (2011-2012). Krachtige Leeromgeving 3. Onuitgegeven cursus 2 BAKO. Aalst: KAHO Sint-Lieven.

Binnen muzische ontwikkeling en taal/drama worden drie grote domeinen onderscheiden:
- alles wat met verhalen te maken heeft (EPIEK);
- alles wat met rijmpjes, versjes, poëzie te maken heeft (LYRIEK);
- alles wat met drama (zelf rol uitspelen of poppenspel) te maken heeft (DRAMATIEK).

Voor de drie domeinen geldt:
- de KO biedt aan: er worden verhalen verteld, er worden versjes aangebracht, de KO neemt zelf een rol op (bv. die van de oude oma), of speelt poppenspel
= Impressie voor de kleuters
- de KO stimuleert de kinderen om zich muzisch te uiten: de kinderen mogen versjes meezeggen en/of uitspelen; ze mogen rollenspel oppakken in de huishoek; ze mogen vertellen, …
= Expressie voor de kleuters
- de KO zorgt ervoor dat er stilgestaan wordt bij muzische uitingen, en dat erover gesproken wordt bv. wanneer een kleuter zijn tekening die klaar is toont, bevestigt de KO het kind niet alleen (goed meisje, dat heb je mooi gemaakt; ’t is een leuke tekening), maar spreekt hij/zij ook met de kleuter over wat de tekening mooi of leuk maakt: vorm, kleur, details, compositie, …
= Muzisch beschouwen voor de kleuters
Van Eyen, C., Verheyden, L. & Kerkhofs, G. (2011-2012). Taal en KO. Instrumenten voor een integraal taalbeleid in de opleiding Bachelor KleuterOnderwijs. Leuven: Acco.

Verwante begrippen

expressie, beschouwing, verbeelding, actieve waarneming, explorerend beleven

Comment 1: Andere illustratie cursus KHK

astridcornelis Aug 20, 2012
De impressie-expressiecyclus
Elke ingrijpende ervaring – de impressie – drijft een mens naar handelingen
waarin die ervaring tot uitdrukking wordt gebracht. Denk maar aan duidelijk
voorbeeld zoals het afscheid nemen van iemand.
Wat mensen drijft om tot expressie te komen zijn de ervaringsstromen.
Het lijkt erop dat:
• iets wat je op een of andere manier heeft geraakt
• iets wat je met grote betrokkenheid hebt ondergaan
• iets wat zich op een krachtige manier aan je bewustzijn heeft
opgedrongen
• iets wat je een moment lang volledig heeft vervuld,
• iets wat je zintuigen tot het uiterste heeft geprikkeld,
• iets wat je als een ontdekking, gefascineerd hebt waargenomen...

In je gaat zitten rommelen, je niet met rust laat, om meer blijft vragen. Je
wil de opgedane indrukken naar buiten brengen door ze ‘extern’ te
‘representeren’. Dit kan maar gebeuren door gebruik te maken van
hulpmiddelen, instrumenten, een medium. Dat zijn tekens en symbolen.
Expressie maakt de ervaring af
De drang om uitdrukking te geven zit er diep in. Het is alsof de ervaringsstroom
het moeilijk heeft met sterke impressies. Door te ‘representeren’ kan je de
impressie opnieuw vormgeven: in je eigen tempo, beetje bij beetje, woord voor
woord, met één penseeltrek, pennentrek, gebaar tegelijk. Expressie is meer dan
louter ‘uitdrukken’.
De kern van expressie is dat alles wat in ons bewustzijn opkomt en betekenisvol
is, pas volkomen ervaren kan worden als we het extern uitdrukken. In de
expressie wordt de ‘impliciete’ ervaring pas echt ‘af-gemaakt’, voltooid. Men
grijpt naar de vorm, naar symbolen en tekens, om de ervaring zelf intenser te
maken, beter af te lijnen, scherper gewaar te worden. Expressie is in die zin:
zichzelf ‘beïndrukken’: ‘to express is to impress'.
Expressie heeft dus een impact op wat we mentaal oproepen: het articuleert onze
opgeslagen impressies. Expressie zet daardoor een proces in gang waarin we
onszelf, onze gedachten, onze innerlijke wereld ontvouwen. Expressie is een
vorm van ontladen waarbij de symbolisering verlossend werkt (vb. activiteiten
rond gevoelens). De impact van expressie beperkt zich niet enkel tot het
emotionele maar strekt zich ook uit tot het cognitieve. Het heeft een invloed op
ons vermogen om de werkelijkheid te begrijpen. Door het vormgeven van het
beleefde heb je de kans om ook afstand te nemen van je eigen beleving. Dit
brengt ook nieuwe inzichten teweeg, en laat de emotie toe te transformeren in
een meer verwerkte vorm.

Comment 2: Illustratie cursus KHK

astridcornelis Aug 20, 2012
‘Iets’ uitdrukken zien we als een expressiemoment na een impressiemoment.

Impressiemoment/ expressiemoment
Tijdens impressie-momenten doen kleuters indrukken op : ze maken dingen mee, denken na over gebeurtenissen, doen ideeën op, worden emotioneel aangegrepen.
Deze indrukken kunnen ze later uitdrukken (expressie) in grafische en plastische taal.
• Impressiemomenten ( voor de activiteit ):
• een verhaal
• een waarneming
• een bezoek
• Muziek
Vb. bezoek aan het dinosaurusmuseum
Deze impressies kunnen de inhoud vormen van een beeldend werk (tekening, schilderij,...)
Impressies zijn individuele belevingen die bijgevolg in verschillende expresieve uitingen resulteren m.a.w. de expressie zal van elke individuele kleuter anders gekleurd zijn.

Voorbeeld van een impressie:

1. Spanning opbouwen

De L. vertelt met behulp van geluiden op een cassette : In de buurt van mijn huis is er een groot bos. Als ik daar ga wandelen hoor ik soms van die heel gekke geluiden. Ik heb me al dikwijls afgevraagd waar die rare geluiden toch vandaan komen. … wie ze kan maken. Die geluiden zijn telkens zo gek dat ik er de kriebels van in mijn buik krijg. St… st… Ik hoor ze precies al van heel ver….. Willen we samen eens naar het bos gaan om te weten of wij er ook van die gekke geluiden horen? Kls. reageren. L. legt er de nadruk op dat ze stil moeten rond gaan. ( fluisteren ) De kls. en de L. stappen rond in de klas… af en toe horen ze een vreemd geluid. ( casseterecorder) De L. en de kls. vragen zich af welk soort dier het zou kunnen zijn. Hoe dat gek beest er wel zou lkunnen uitzien. Het laatste geluid sterft langzaam uit. L. zegt O het beest is weg.
2. Uitdaging
Spijtig… Het beest is weggelopen. Zouden jullie nu niet eens zo'n gek dier willen maken, eentje dat in onze klas blijft.

• Expressiemoment ( tijdens de activiteit) :
• Aanbod van visueel materiaal
Vb. boeken met gedetailleerde foto's van dinosaurussen.

Inhoud en intentie zijn bijgevolg nauw met elkaar verbonden : Kleuters tekenen ‘iets’ Er is een inhoud , een onderwerp. Dit ‘iets’ moet tot iets worden m.a.w. waartoe moet het dienen, wat wordt er weergegeven, waarom wordt het weergegeven. (intentie)
Een beeldend werk is meer dan het juist behandelen van materiaal. Een goed onderwerp legt kinderen inhouden voor waarover kan worden gedacht, gesproken en gefantaseerd. Door rijke en gevarieerde beelden aan te bieden, willen we de beeldenschat van de kinderen vergroten en verrijken. Hoe groter de beeldenschat en de vaardigheden om die beelden te verwerken, hoe groter de kans dat de kinderen erin zullen slagen hun wereld beeldend vorm te geven.