Aangemaakt door

Astrid Cornelis (KHK)

Definitie

Een actieve waarneming in de kleuterschool is een activiteit waarbij de leid(st)er materiaal aanbiedt in de klas, bv. magneten, klokken en horloges, ... en hierrond een activiteit voorziet. Het kan ook gaan over het voorstellen van personen (bv. een moeder met een baby, een fietsenmaker), dieren, het verkennen van een plaats of omgeving,…

• De kleuters verkennen het materiaal , de persoon, het dier, de omgeving ... met hun zintuigen en door met het materiaal om te gaan. De leidster stimuleert de kleuters hiertoe.bv. de kleuters voelen dat een konijn zacht is bv. de kleuters zien dat de cijfers van klokken verschillende vormen kunnen hebben (strak, sierlijk, ...) bv. de kleuters kijken toe hoe een mama een baby wast. Bv. de kleuters ruiken aan de verschillende stukken zeep.
• Kleuters en leid(st)er bouwen een gesprek op over het materiaal, de situatie, de persoon,... De leid(st)er stelt vragen om de kleuters te stimuleren tot grondig waarnemen, tot het verwoorden van ervaringen. De kleuters vertellen wat ze waarnemen. De kleuters vertellen over vroegere ervaringen. De leid(st)er wijst op aspecten die kleuters kunnen interesseren.

Waarnemingen bieden een uitgelezen kans om te werken aan de zintuiglijke ontwikkeling van kleuters. Kleuters krijgen de kans om met al hun zintuigen een stuk werkelijkheid actief te exploreren. Bij het uitwerken van een waarneming is het dan ook belangrijk om aan dit zintuigelijk exploreren voldoende aandacht te schenken. Zorg dat het niet enkel een ‘vertellen over de materialen/personen/dieren’ wordt.
Naast de zintuiglijke ontwikkeling wordt ook de denkontwikkeling van de kleuter d.m.v. waarnemingen sterk gestimuleerd. Kleuters ontdekken en onderzoeken een stuk werkelijkheid. Kleuters krijgen de kans om nieuwe inzichten te verwerven in de domeinen natuur (bv. een waarneming bij een imker, een waarneming van een kip) of techniek (een waarneming van klokken), maar ook in de domeinen mens en samenleving (waarneming van de postzak met brieven). Niet enkel het domein ‘wereldoriëntatie’ wordt aangesproken, maar ook het wiskundige denken van het kind kan gestimuleerd worden. Ook dit is iets wat men soms vergeet tijdens het begeleiden van een waarneming. Kleuters kunnen materialen gaan vergelijken naar vorm, grootte, kleur,... Ze kunnen dingen tellen, meten, wegen, ...
Een derde domein waar expliciet aandacht aan wordt geschonken is de taalontwikkeling van de kleuter. Waarnemingen bieden een uitgelezen kans om het luisteren en spreken van kleuters te verfijnen. Als leid(st)er is het dan ook belangrijk om vooraf goed na te denken over de nieuwe woordenschat die je kleuters wil aanreiken. Zorg dat je zelf de correcte woordenschat gebruikt!
Buts L. (2011). Cognitieve ontwikkeling deel 2: de waarneming. Onuitgegeven cursus voor 1 BAKO, Vorselaar: KHK.

 

Illustraties

Naar aanleiding van vaderdag brachten de peuters een trui mee van hun papa. Ik bouwde er een actieve waarneming rond. De kinderen konden ervaren dat de trui van papa groter was dan zijzelf. Ze konden ook experimenteren met de grote gaten, de lange armen, het grote lijf. Een trui van papa is ook enorm zwaar voor zo’n kind. De peuters deden de truien aan., roken eraan, stapten rond alsof ze papa waren, dansten met de trui en deden hem weer uit…
Bron:
Vlaams Verbond Katholiek Basisonderwijs (2002), Ontwikkelingsplan voor de katholieke kleuterschool. CRKLKO.

Kleuters leren vooral over ‘de wereld’ in activiteiten waarin echt materiaal of echte situaties met de zintuigen kunnen geëxploreerd worden

• exploratietochten buiten de school : bv. bezoek aan de bakker, lentewandeling, bezoek aan een boerderij…..
• actieve waarnemingen in de klas: bv. een waarneming van een cavia, waarneming van ballonnen, waarneming van honing, waarneming van doktersmateriaal
• ontdekhoekje in de klas: bv. een aquarium in de klas, een bak met rupsen en vlinders, een ‘museumtafel’, …..

De Bie L. (2012). Cognitieve ontwikkeling deel 1: wereldoriëntatie. Onuitgegeven cursus voor 1 BAKO, Vorselaar: KHK.

Aangezien waarnemingsactiviteiten op kleuters vaak veel indrukken nalaten, worden waarnemingsactiviteiten vaak als impressieactiviteiten binnen een thema genomen. Binnen waarnemingsactiviteiten krijgen kleuters kansen om nieuwe ervaringen op te doen, om een stuk van de werkelijkheid verder te exploreren. (vb. kleuters hebben ’s morgens een filmpje gezien ‘tulpen uit Nederland’, in de loop van de dag ga je met een groepje kleuters die verdere interesse vertonen verschillende bloembollen eens van naderbij bekijken.

Buts L. (2011). Cognitieve ontwikkeling deel 2: de waarneming. Onuitgegeven cursus voor 1 BAKO, Vorselaar: KHK.

 

Verwante begrippen

explorerend beleven, impressie(-activiteit)
Synoniemen die ook gehanteerd worden voor een waarnemingsactiviteit zijn 'belevingsactiviteit', 'beleving', 'actieve exploratie'.

 

Beeld

 
http://k2dolfijn.blogspot.com/2012/01/een-baby-in-de-klas-met-kerst.html (08/06/2012)

 
http://www.sintmartinusschool.be/r/default.asp?iId=GEEMED (08/06/2012)