Aangemaakt door

Astrid Cornelis (KHK)

Definitie

Je bent je er niet altijd van bewust, maar achter alles wat je onderneemt –plannen maken, contacten aangaan, dingen ondernemen- schuilen een aantal behoeften. Deze behoeften vragen om bevrediging en zo goed en kwaad als het kan, trachten we –in samenspel met onze omgeving- deze behoeften te bevredigen.
Lukt het je om deze behoeften in zekere mate te bevredigen, dan geeft je dit een aangenaam gevoel van opluchting, geluk, tevredenheid en verbondenheid met die omgeving. We spreken hier van welbevinden. Lukt het je niet om in voldoende mate je behoeften te bevredigen dan roept dit bij je gevoelens van ongeduld, verwarring of irritatie op. Dan is er dus sprake van geen welbevinden.
We zetten de behoeften die ons verder stuwen in onze ontwikkeling een keer op een rij. Hiervoor baseren we ons op de ErvaringsGerichte Vormingstheorie van F. Laevers:

Lichamelijke behoeften

Dit wijst op de behoefte aan eten, drinken, beweging, een optimale lichaamstemperatuur, slaap, … . Het al dan niet bevredigd zijn van je lichamelijke behoeften heeft niet alleen een weerslag op het lichaam maar het beïnvloedt je hele functioneren als mens. Een tekort aan voedsel of rust geeft een gevoel van leegte en sufheid. Dit kan gepaard gaan met lusteloosheid of met prikkelbaar gedrag.

Behoefte aan affectie, warmte en tederheid

Dit is de behoefte aan geknuffeld worden, lichamelijk contact en nabijheid, in actieve en passieve vorm, namelijk liefde en warmte 'geven' en 'ontvangen'.

Behoefte aan veiligheid, duidelijkheid en continuïteit

Dit is de nood aan een min of meer voorspelbare, ordelijke omgeving, het willen weten waar je aan toe bent, wat kan en niet kan en het vast kunnen rekenen op anderen.

Behoefte aan erkenning en bevestiging

Dit is de behoefte om door anderen te worden gewaardeerd, een eigen plaatsje in de groep te hebben, het gevoel te hebben dat je iets voor iemand betekent.

Behoefte zichzelf als kundig te ervaren

Dit is de behoefte om het gevoel te hebben zelf écht iets te kunnen, meester te zijn van iets, succesvol met de omgeving om te kunnen gaan, ervaren hoe je de grenzen van je mogelijkheden weet te verleggen en steeds weer nieuwe inzichten en vaardigheden verwerft.

Behoefte aan zingeving en aan morele waarde

Dit is de behoefte om jezelf een ‘goed’ mens te willen voelen en te voldoen aan een ethische norm, zich met de natuur en met anderen verbonden te voelen, je bestaan als zinvol te beleven.
Severeyns A. & Van den Bergh I. (2011). Psychosociale ontwikkeling deel 1: basisbehoeften, een overzicht. Onuitgegeven cursus voor 1 BAKO, Vorselaar: KHK.
Primaire bron:
Laevers, F. &Depondt, L. (2004) Ervaringsgericht werken met kleuters in het basisonderwijs (p. 25). Leuven, CEGO.

Illustratie

Fit en gezond zijn: een basisbehoefte
Iedereen heeft lichamelijke (fysische) behoeften: voeding, drinken, rust, zonneschijn, beweging.... Als deze behoeften ‘gefrustreerd’ zijn ( als je te weinig voeding, rust... hebt), dan heeft dat zijn weerslag op het goed functioneren van het lichaam: je hebt niet veel kracht en energie, je kan je niet concentreren,.....Dit heeft niet alleen gevolgen voor je lichaam, maar ook voor je sociale leven, je prestaties, .....

• Een kind in een ontwikkelingsland dat honger heeft zal zijn aandacht niet lang gericht kunnen houden op leren op school; de behoefte aan voedsel is dominant, vraagt voortdurende aandacht.
• Lies voelt zich dikwijls heel slap. Ze kan daardoor vaak niet meespelen met de andere kinderen en voelt zich daardoor wat uitgesloten.
• Lars heeft steeds luizen. Hij wordt thuis niet goed verzorgd, en blijft luizen hebben. De andere kinderen weten dit ondertussen en mijden hem.

Bij het verzorgen van kleuters dragen we ook bij tot hun:

• Behoefte aan veiligheid en duidelijkheid: vast ritme, regelmaat, orde, stabiliteit, rust, regels en afspraken, consequent gedrag
• Behoefte aan liefde, affectie, genegenheid:koestering, warmte , liefde, knuffelen

De Bie L. (2011). Psychosociale ontwikkeling deel 1: fitheid en gezondheid. Onuitgegeven cursus voor 1 BAKO, Vorselaar: KHK.

De bevrediging van de basisbehoeften is een voorwaarde voor welbevinden in alle leeftijdsfasen van de ontwikkeling van het kind. De invulling van de aanpak om aan deze basisbehoeften tegemoet, te komen zal echter in elke leeftijdsfase specifiek zijn. Een peuter is geen kleuter, een kleuter is geen basisschoolkind, en een basisschoolkind is geen adolescent. Ze vragen elk een 'aangepaste aanpak', een aanpak op maat gesneden, een specifieke invulling van dezelfde basisbehoeften.
Struyven. K et al. (2011). Groot worden: de ontwikkeling van baby tot adolescent. Leuven: Lannoo Campus.

Verwante begrippen

welbevinden, psychosociale ontwikkeling
synoniem: primaire behoeften

Beeld

 

 
Behoefte aan erkenning en bevestiging http://www.derksenderks.nl/nl/Leerzaam/modellen/basisbehoeften (19/6/2012)

 
Behoefte aan affectie http://klas.jouwweb.nl/pedagogisch/basisbehoeften (19/6/2012)

Links

Omschrijving welbevinden, met link naar basisbehoeften van Maslow en naar de basisbehoeften volgens Laevers:
http://www.seol.nl/cgi-bin/WebContent.pl?path=leefstijl/02/01/01 (13 mei 2012)