Aangemaakt door
Marleen Ost
Aangevuld door Ine Callebaut (KAHO), 23.08.12 (IC1)
Definitie
Ontwikkelingsaspecten: de ruime achterliggende ‘kwaliteiten’ die de kleuter in staat stellen zijn wereld in heel verschillende situaties te begrijpen en er mee om te gaan. (IC1) Het gaat zowel om elementen van de positieve ingesteldheid als om basisinzichten, basisvaardigheden als basisattitudes.
VVKBA (2000). Ontwikkelingsplan voor de katholieke kleuterschool. CRKLKO.
Illustratie
In goed kleuteronderwijs proberen we de ontwikkelingsaspecten te ondersteunen en te beïnvloeden: de basiskwaliteiten (basiskennis, basisvaardigheden, basisattitudes) én de elementen van de positieve ingesteldheid. Zelfs als we het kind helpen om specifieke kennis en vaardigheden te verwerven, willen we ontwikkelingsaspecten beïnvloeden.
Voor elke ervaringssituatie kunnen we enkele dominante ontwikkelingsaspecten aanduiden die tijdens die ervaringssituatie daadwerkelijk ervaringskansen krijgen. Die ervaringskansen zijn er niet toevallig. We hebben ze gecreëerd. Hoe we die kansen creëren en welke uitwerking ze hebben op de ontwikkeling, is wel anders bij zelfstandig spelen, explorerend beleven, ontwikkelingsondersteunend leren en ontmoeten.
Werken met de vier geschetste ervaringssituaties is een goede context om ontwikkelingsaspecten ontplooiingskansen te geven op een wijze die geschikt is voor jonge kinderen. Doelbewust ervaringskansen inbouwen in ervaringssituaties, is een hoeksteen van goed kleuteronderwijs.
VVKBA (2000). Ontwikkelingsplan voor de katholieke kleuterschool. CRKLKO.
In het eerste deel van het Ontwikkelingsplan worden wegwijzers voor goed kleuteronderwijs geformuleerd met allerlei praktische suggesties. In het tweede deel komt de praktische realisatie van goed kleuteronderwijs aan bod. Het derde deel van het Ontwikkelingsplan geeft aan rond welke aspecten van de ontwikkeling kleuterleid-st-ers ervaringskansen kunnen bieden. In het Ontwikkelingsplan worden 85 ontwikkelingsaspecten geformuleerd en toegelicht. 14 ontwikkelingsaspecten willen de positieve ingesteldheid van kleuters ervaringskansen bieden, zoals ‘zich emotioneel goed voelen’, ‘plezier beleven’, ‘nieuwsgierig zijn’ of ‘initiatief nemen’. De overige 71 ontwikkelingsaspecten zijn basiskwaliteiten die we in de kleuterschool actief willen ondersteunen. Ze zijn geordend volgens 10 ontwikkelingsdomeinen: de emotionele ontwikkeling, de sociale ontwikkeling, de morele ontwikkeling, de godsdienstige ontwikkeling, de muzische ontwikkeling, de motorische ontwikkeling, de zintuiglijke ontwikkeling, de denkontwikkeling, de taalontwikkeling en de ontwikkeling van de zelfsturing.
In kort geformuleerde bewoordingen worden per ontwikkelingsaspect de verschillende stapjes aangeduid die kleuters kunnen zetten: de mijlpalen in de ontwikkeling die inspiratie kunnen geven voor materialen, activiteitenaanbod en begeleiding. Tevens wordt aangegeven wat het verband is tussen een bepaald ontwikkelingsaspect en de verschillende leerplannen van de basisschool.
De 85 ontwikkelingsaspecten werden doelbewust gekozen. Het zijn basiskwaliteiten die zich als een soort van gemeenschappelijke noemer uit de leerplannen opdringen. Het zijn 85 voor kleuters belangrijke kwaliteiten die in de loop van de kleuterschool ontwikkelingskansen verdienen. Ze worden in het Ontwikkelingsplan gebruikt als toegangspoorten om de ontwikkeling van elke kleuter zoveel mogelijk kansen te geven.
Hieronder vermelden we een voorbeeld van de wijze waarop een ontwikkelingsaspect wordt uitgewerkt.
| 85) ® aandachtig en geconcentreerd bezig zijn Met overgave en langere tijd taakgericht kunnen werken, zijn aandacht richten op de hoofdzaken, de essentie; niet te vlug afgeleid worden door omgevingsfactoren, ... | ||
| *Een korte tijd bezig zijn met een activiteit® langere tijd bezig zijn met een activiteit® een activiteit een volgende dag opnieuw verder willen zetten op vraag van de leid-st-er® een activiteit de volgende dag spontaan verder willen zetten. | ||
| *Snel afgeleid worden door omgevingsfactoren® zo intens bezig zijn met een zelfgekozen activiteit dat je de tijd vergeet® ook tijdvergeten bezig zijn met een gekregen opdracht. | ||
| Zie ook 13) betrokken bezig zijn 82) een taak begrijpen en afwerken. | schrift p. 17 (20) wereldoriëntatie p. 111 (8.7) dramatisch spel p. 26 (10.3) luisteren en spreken p. 29 (Ad.16) | LO 1.34 LO 1.39 |
| Per ontwikkelingsaspect vermelden we na de titel een aantal logisch geordende deelaspecten. In het kader daaronder beschrijven we de belangrijkste ontwikkelingslijnen die we bij dat ontwikkelingsaspect kunnen ontdekken. In kort geformuleerde bewoordingen geven we de verschillende stapjes aan die kleuters kunnen zetten. Het zijn mijlpalen in de ontwikkeling die inspiratie kunnen geven voor materialen, activiteitenaanbod en begeleiding. Een pijl geeft telkens de volgende stap aan. De ontwikkelingslijnen die bij een bepaald ontwikkelingsaspect vermeld worden, geven een goed beeld van de verschillende stappen die gezet kunnen worden om dat aspect te verbeteren, zonder daarom volledig te willen zijn. Wie nog meer wil weten over de stappen die kleuters kunnen zetten, vindt daarover meer informatie in de leerplannen. De relevante leerplanonderdelen worden in de tweede kolom vermeld. |
Verwante begrippen