Aangemaakt door 

Marleen Ost (KHBO)

Definitie

‘Beginsituatie’ betekent ‘het geheel van persoonlijke, schoolse en situationele gegevens, die in verband met de te realiseren onderwijsdoelen van belang kunnen zijn en een invloed kunnen hebben op het verloop en de resultaten van onderwijsleerprocessen.’
Baeten, L.,Finet, S. en Depoorter, T. (2011) Didactische principes 1. Leuven: Acco, p 17
Ost, M. (2012). Nederlands 2. Leuven: Acco. p. 41

Illustratie

Het belangrijkste is misschien wel te weten in welke situatie de kleuter zich bevindt bij het begin van het leerproces. De kleuter heeft reeds bepaalde kennisinhouden, vaardigheden en attitudes verworven. Hij wordt gekenmerkt door een eigen ontwikkelingspeil en een eigen temperament, die bepalend zijn voor zijn leervermogen.
Tussen de beginsituatie van de kleuter en de doelstellingen gaapt een kloof die overbrugd moet worden. Het is belangrijk dat de doelstellingen gekozen worden rekeninghoudend met de beginsituatie. De kloof moet overbrugbaar zijn. Met andere woorden, de doelstellingen moeten haalbaar zijn in het licht van de gegeven beginsituatie.
Baeten, L.,Finet, S. en Depoorter, T. (2011) Didactische principes 1. Leuven: Acco, p 17
Door te observeren leren we de kleuters steeds beter kennen in steeds meer facetten bv. Wat interesseert de kleuter? Wat kunnen ze al en wat nog niet? Waar is hij nu aan toe?
Op die manier kunnen we ons pedagogisch en methodisch-didactisch handelen beter afstemmen op het kind (individu = eigen zijnswijze van een kleuter).
Baeten, L.,Finet, S. en Depoorter, T. (2011) Didactische principes 1. Leuven: Acco, p 6
Je mag niet verwachten dat kinderen in staat zijn om op eenzelfde manier als volwassenen kunnen terugblikken. Bovendien zal elk kind, afhankelijk van zijn leeftijd, zijn temperament, zijn stijl, …een eigen manier hebben om dit terugblikken vlot te doen. Als kleuteronderwijzer(es) is het een hele uitdaging om verschillende mogelijkheden aan te bieden en te ontdekken, rekeninghoudend met de beginsituatie, hoe de kleuters best kunnen terugblikken.
Baeten, L.,Finet, S. en Depoorter, T. (2011) Didactische praktijk 1. Leuven: Acco, p 23
Doordat de kleuteronderwijzer(es) tijdens het vrij spelen geen begeleid aanbod doet, heeft ze/hij de tijd en ruimte vrij om kleuters te gaan observeren. Observatie is een nuttig vertrekpunt om gepaste individuele hulp te bieden en kan volgens Detremmerie en Monstrey (2009) gebeuren in functie van 3 aan elkaar verwante doelen:

• In functie van observatieschema’s of kindvolgsystemen
• Om meer informatie te bekomen ivm een bepaald kind
• Om onmiddellijk ontwikkelingsstimulerend te kunnen reageren.

Baeten, L.,Finet, S. en Depoorter, T. (2011) Didactische praktijk 1. Leuven: Acco, p 42

Comment 1: ter info: def KHK-cursus

astridcornelis Aug 20, 2012
Je wil dat je activiteiten aansluiten op het actuele ontwikkelingsniveau van de kinderen. Je activiteit mag niet te moeilijk, maar ook niet te gemakkelijk zijn. Daarom is het nodig om bij het uitwerken van een activiteit rekening te houden met de beginsituatie van de kleutergroep.
Door middel van observatie van je kleuters, een gesprek met je mentor en/of grasduinen in je cursussen, zoek je een antwoord op volgende vragen: Welke ontwikkelingspsychologische kenmerken zijn belangrijk om mee te nemen bij deze activiteit? Welke interesses/behoeftes kunnen aangesproken worden doorheen deze activiteit? Welke activiteiten binnen het thema gingen reeds aan deze activiteit vooraf? Welke kennis/vaardigheden hebben de kleuters reeds verworven m.b.t. het onderwerp?
De beginsituatie bevat mogelijk ook elementen die verwijzen naar de omgeving van de kleuters: Welke elementen uit de klas- en schoolcontext van de kleuters kan ik benutten bij deze activiteit?
Tot slot is ook de eigen beginsituatie mogelijk relevant om rekening mee te houden bij het uitwerken van je activiteit. Vanuit je eigen visie, eigen competenties, eigen welbevinden en betrokkenheid, ga je de activiteit wellicht anders vormgeven…